- แมลงเม่า

แมลงเม่า (Alates)

แมลงเม่า (alates) คือ ปลวกในวรรณะสืบพันธุ์ที่โตเต็มที่โดยมีปีกยาวเลยลำตัวออกมา เมื่อถึงฤดูผสมพันธุ์ ซึ่งมักจะอยู่ในช่วงฤดูฝน ปลวกหนุ่มสาวที่มีปีกภายในจอมปลวกจะพากันบินออกมาจากรังมารวมหมู่เพื่อเลือกคู่ครอง พอจับคู่กันได้หนึ่งต่อหนึ่ง ก็ชักชวนกันไปหาทำเลอันเหมาะสม จัดการสลัดปีกทิ้งผสมพันธุ์กันแล้วมุดลงสู่พื้นดิน หลังจากนั้นแมลงเม่าสองตัวก็จะกลายสภาพเป็นราชาและราชินีปลวก รานิชีเริ่มต้นขบวนการวางไข่อย่างต่อเนื่องทันทีหลังการผสมพันธุ์ โดยมีราชาคอยผสมพันธุ์ โดยมีราชาคอยผสมพันธุ์ให้เป็นระยะๆ นับจากนี้เธอจะกลายเป็นนางพญาปลวก คอยทำหน้าที่วางไข่สร้างประชากรไปตลอดชั่วชีวิต เมื่อเวลาผ่านไปรูปร่างของนางพญาจะเปลี่ยนแปลงไปเรื่อย ๆ คือ ส่วนท้องจะขยายใหญ่ขึ้นตลอดเวลาเพื่อให้เหมาะสมกับจำนวนไข่ที่ต้องวางเพิ่ม เมื่ออายุ 10 ปี ขึ้นไปรูปร่างของนางพญาจะมองดูคล้ายหนอนยักษ์ตัวอ้วนพองที่เคลื่อนที่ไปไหนไม่ได้อีกต่อไป ประมาณกันว่านางพญาปลวกสามารถวางไข่ได้ 14 ฟอง ในทุก 3 วินาที ในช่วงเวลาไม่กี่เดือนเธอจึงมีลูกจำนวนมหาศาล ประชากรปลวกรุ่นใหม่เหล่านี้เองที่ช่วยกันสร้างอาณาจักรใหม่อย่างแข็งขัน

คำถาม : ที่บ้านมีแมลงเม่า มาบินเล่นไฟ ใช่ปลวกหรือไม่ ? ควรทำอย่างไร ?
ตอบ : แมลงเม่า เป็นตัวเต็มวัย ของปลวกวรรณะสืบพันธุ์ โดยปลวกเป็นแมลงสังคมเหมือน

ผึ้งและมด มีการแบ่งวรรณะ คือ

1. ปลวกงาน คือปลวกที่กัดกินไม้ ไม่มีปีก สืบพันธุ์ไม่ได้ ทำหน้าที่หาอาหารให้วรรณะอื่น มีจำนวนสัดส่วนมากกว่า 90% ของปลวกทั้งรัง
2. ปลวกทหาร คือปลวกมีหน้าที่ปกป้องอันตรายที่จะเกิดขึ้นกับสมาชิกในรัง ไม่มีปีก เป็นหมัน มีประมาณ 2-3%
3. ปลวกสืบพันธุ์ คือปลวกตัวผู้และตัวเมีย ทำหน้าที่สืบพันธุ์ ตัวเต็มวัยเรียกว่า “แมลงเม่า” หลังจากมาเล่นไฟในบ้าน และลงสู่พื้นดินเพื่อสร้างรังและผสมพันธุ์ ตัวผู้เรียกว่าราชาปลวก ตัวเมียเรียกว่า ราชินีปลวก มีทำหน้าที่ออกไข่เป็นปลวกวรรณะต่างๆ ในรังต่อไป ไม่กินเนื้อไม้ แต่ได้รับอาหารจาก ปลวกงาน มีสัดส่วนจำนวนไม่เกิน 2-3 % ของประชากรปลวกทั้งรัง
4. ปลวกสืบพันธุ์สำรอง ทำหน้าที่ สืบพันธุ์และออกไข่แทน ในกรณี ราชาปลวก หรือราชินีปลวกตายลง มีประมาณไม่เกิน 1%

จะพบว่า แมลงเม่า มักจะมาเล่นไฟภายในบ้านเพื่อกระตุ้นรังไข่ จากนั้นจะสลัดปีก หารอยแตกภายในบ้านเพื่อลงพื้นดินสร้างรัง (ธรรมชาติปลวกจะทำรังความลึกไม่เกิน 1 เมตรจากระดับพื้นดิน) แต่ถ้าพื้นดินใต้บ้านของท่านมีสารเคมีป้องกันกำจัดปลวกอยู่ จะทำให้แมลงเม่าไม่สามารถทำรังภายในบ้านท่านได้ แมลงเม่ามักพบในช่วงต้นปีที่มีอากาศร้อนจัด หรือวันที่มีฝนตก แม้ว่าบ้านท่านจะปิดประตูหน้าต่างมิดชิด แต่แมลงเม่าสามารถบินเข้ามาทาง ท่อน้ำทิ้ง รอยแตกเล็กๆในบ้าน (โดยทั่วไปพบว่า กว่าที่ปลวกรังหนึ่งจะมีผลิตปลวกวรรณะสืบพันธุ์คือแมลงเม่าได้ ต้องใช้เวลาอย่างน้อย 3 ปีขึ้นไป โดยก่อนหน้านั้นจะผลิตเฉพาะปลวกงานและปลวกทหาร) แหล่งที่มาของแมลงเม่า ที่เราพบในบ้าน อาจมาได้ 3 ทางได้แก่
1. จากทุ่งนา สวน ที่ว่าง ใกล้บริเวณหมู่บ้านท่าน
2. จากบ้านของเพื่อนบ้าน ในหมู่บ้านท่าน
3. จากบ้านท่านเอง

***ท่านเจ้าของบ้าน อาจสังเกตดูว่าถ้าพบแมลงเม่าบินทั่วไปตามไฟข้างถนน หรือพบทั่วไปทุกบ้านในหมู่บ้านท่าน
แสดงว่าแมลงเม่าน่าจะมาจากทุ่งนา สวน ใกล้บ้านท่าน
(พบว่าแมลงเม่าจะบินไกลไม่เกิน 100-200 เมตร)
แต่ถ้าท่านพบว่ามีแมลงเม่าบินออกมาจากภายในบ้านท่าน และไม่พบตามเสาไฟหรือบ้านคนอื่น
และพบทางเดินของปลวก หรือมีเสียงการกัดเนื้อไม้ในเวลาเงียบในบ้าน
แสดงว่าบ้านท่านอาจมีปลวกขึ้นแล้ว...